Κατάλογος Ιστορίας

Επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε τον κατάλογο βιβλίων ιστορίας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μηλεών (αρχείο excel).

Κατάλογος Ιστορίας

Κατάλογος Νεοελληνικής Πεζογραφίας

Επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να κατεβάσετε τον κατάλογο βιβλίων νεοελληνικής πεζογραφίας της Βιβλιοθήκης Μηλεών (απαιτείται LibreOffice Calc):

Κατάλογος Νεοελληνικής Πεζογραφίας

Η διάσωση του "Κώδικα του Ιωάννου Οικονόμου του Λαρισσαίου" από την Μηλιώτικη οικογένεια Αντωνιάδη

Η παρούσα ανάρτηση είναι αφιερωμένη στην ιστορία της διάσωσης του "Κώδικα του Ιωάννη Οικονόμου του Λαρισσαίου" από τον Μηλιώτη Αντώνη Αντωνιάδη και τον υιό του Γιάννη, όπως αυτή περιγράφεται από τον τελευταίο στην εισαγωγή του "Επιστολαί διαφόρων...", του κώδικα του Ι. Οικονόμου, δηλαδή, όπως τον εξέδωσε, το 1964, ο Γ. Αντωνιάδης.

Εικόνα 1: Το εξώφυλλο του Κώδικα του Ιωάννου Οικονόμου. όπως το εξέδωσε ο Γιάνης Αντωνιάδης το 1964.

Εικόνα 2: Η προμετωπίδα του βιβλίου.

 Η ιστορία μας ξεκινά από τον Δημήτριο Αντωνιάδη, πατέρα του Αντώνη και παππού του Γιάννη. Ο Δημήτριος Αντωνίου Αντωνιάδης, γεννήθηκε στις Μηλιές το 1822, τελευταίος μαθητής και "ομοδίαιτος" επί μια δεκαετία του Κωνσταντά, ελληνοδιδάσκαλος και προεστός των Μηλεών, πέθανε την 6η Ιουλίου 1912 σε ηλικία 90 ετών. Να πως περιγράφει ο Γιάννης Αντωνιάδης τον πατέρα του και τον παππού του (σελ. κζ΄): "Ο Αντώνης Αντωνιάδης είδε το φως στις τρεις Αβγούστου 1863 στις Μηλιές, στο φωτισμένο με την πλούσια σχολή χωριό, τους μεγάλους ιερωμένους δάσκαλους Άνθιμο Γαζή, Δανιήλ Φιλιππίδη, Γρηγόριο Κωνσταντά, στη λέφτερη μικρή πολιτεία με τον πανέξυπνο λαό, από πατέρα το Δημήτρη του Αντωνίου(...) εληνοδάσκαλο, πιστόν, έμπιστον, επιστήθιο μαθητή του Γρ. Κωνσταντά, που ξεψύχησε στην αγκαλιά του. Ο βαθειά μορφωμένος παπούς μου έκλεισε τα μάτια του Κωνσταντά. Εφπορος, όπως κ΄οι τέσερες αδελφοί του, κτηματίας, προύχοντας των Μηλεών, δημογέροντας, ταξιδεμένος ως την Πόλη και τη Ρωσία, ο Δημήτρης Αντωνιάδης θυσίασε την περιουσία του για το χωριό του, είχε παντρευτεί την Κατερνιώ Αρέθα, κόρη του δημογέροντα στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας του Πηλίου Κωνσταντή Αρέθα, με το πλούσιο, περήφανο, πηλιορείτικο σόι, τ' Αρεθέϊκο, γιατρόσογο, με δράση ως την Πόλη και τη Ρωσία, π' ακόμα διατηρεί ρίζες πάνω από τρεις αιώνες." 

Εικόνα 3: Ο Δημήτριος Αντωνιάδης σε προχωρημένη ηλικία (1909). Τη φωτογραφία παραχώρησε στη Δ.Β. Μηλεών ο εγγονός του Γιάνης Αντ. Αντωνιάδης μαζί με το εξής σύντομο ιστορικό:"ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ γεννηθείς εν Μηλεαίς τω 1822, τελευταίος μαθητής και ομοδίαιτος επί δεκαετίαν του Κωνσταντά, ελληνοδιδάσκαλος και προεστός των Μηλεών, απέθανε την 6ην Ιουλίου 1912 εις ηλικίαν 90 ετών. Ανωτέρω η εικών του (1909) προσφερθείσα ευγενώς υπό του εγγονού του, ιατρού εν Αθήναις Γιάνη Αντων. Αντωνιάδου με το παρών ιστορικό σημείωμα."

Για τον πατέρα του, Αντώνη, ο συγγραφέας σημειώνει: "Από εθελοντής δεκανέας, ίσαμε συνταγματάρχης, ο Αντώνης Δημητρίου Αντωνιάδης ποτέ δεν αρώστησε, ποτέ δεν επήρε αναρωτική άδεια, σπάνια κανονική, για να πάει στο χωριό του τις Μηλιές του Πηλίου, ποτέ δεν τιμωρήθηκε. Τριάντα εφτά πλέρια χρόνια στο Ιπικό, πάντα το τίμησε περήφανα, αδέκαστα σαν τη γενιά του από πατέρα και μάνα του." (σελ κζ΄) και ότι: "ο πατέρας μου, παρ΄όλες τις αντάρες και τους διωγμούς (...) διαφύλαξε και ευλαβικά συντήρισε τον εθνικό τούτο θησαυρό, που σήμερα παρουσιάζει ο γιός του τον ΚΩΔΙΚΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ του ΛΑΡΙΣΑΙΟΥ αντι για χίλια δυό οφελήματα, που μπορούσε ν' αποχτήσει (...) για να καλοπεράσει η φαμίλια του, δύο φορές κατεστρεμένη για την πατρίδα και την πρόοδο του λαού (1897 και 1920). Γιατί πρέπει να θυμίσω πως ο Αντώνης Αντωνιάδης από το κίνημα στο Γουδί στα 1909, μπήκε, στο πλεβρό του Παμίκου Ζυμπρακάκη και του Βενιζέλου, μ' όλη του την ψυχή. Ποτέ δε γονάτισε, έμεινε κοντά δέκα χρόνια στο Υπουργείο των Στρατιωτικών - Διέφθυνση Ιπικού, στα '17 έλαβε μέρος στην εκαθάριση του Ιπικού από τους μοναρχικούς αξιωματικούς και στα 1920, εδιώχθηκε από το Γούναρη, στάλθηκε εξορία και αποστρατεφτηκε. Επέθανε στις 20 Γενάρη του 1944, από τις στερήσεις, έχοντας ιδεολογικά προχωρήσει αριστερότερα" (σελ κη').

Εικόνα 4: Φωτογραφία του Αντώνη Αντωνιάδη, από την εισαγωγή του "Επιστολές Διαφόρων...", σελίδα λβ΄. Στη λεζάντα διαβάζουμε:"Φωτοτυπία φωτογραφίας (1898) του τότε επιλοχία, κατόχου του Κώδικα και σωτήρα του, συνταγματάρχη Αντώνη Αντωνιάδη, με την τότε υπογραφή του".

Ο Αντώνης Αντωνιάδης, ως επιλοχίας της 2ης Ύλης Ιππικού του Α΄ Συντάγματος, πήρε μέρος στον πόλεμο του 1897 και στην επανάκτηση των χαμένων εδαφών τον επόμενο χρόνο. Έτσι το χειμώνα του 1898 ξαναβρίσκεται με την οικογένειά του στη Λάρισα. Δίπλα στο σπίτι όπου διέμεναν βρισκόταν το αρχοντόσπιτο της Τούρκο - Τζερκέζας (Κιρκάσιας) κυρά - Καμπέρως, σημείο συνάντησης πολιτικών και στρατιωτικών Τούρκων της Οθωμανικής Λάρισας. Αυτή λοιπόν δεν ακολούθησε τη φυγή των ομοεθνών της κατά την αυγή της Θεσσαλικής ελευθερίας αντίθετα, έμεινε και βάλθηκε να καθαρίζει με τη βοήθεια κάποιων γειτόνων το κατώι του σπιτιού της. Κατώι που περιγράφεται από τον συγγραφέα ως ερεβώδες, υγρό, ανείπωτα βρωμερό, με ένα πηγάδι στο μέσον του ολόγιομο, όχι με νερό, άλλα με κάθε λογής ακαθαρσία, σκουπίδια, χαρτιά, κατάστιχα, κόκαλα ζώων - γιατί όχι και ανθρώπων, προϊόντα ανομιών, λαφυραγωγήσεων, κάθε λογής καταχρήσεων...

Αυτόν λοιπόν το βόρβορο κόπιαζε η κυρά - Καμπέρω να συμμαζέψει από αιώνων αυθαιρεσία. Το σκοτεινό κατώι μαγνήτιζε τα παιδία της γειτονιάς, που κι αυτά προσπαθούσαν με τη σειρά τους να "λαφυραγωγήσουν" κάτι, κατά προτίμηση σελίδες, απομεινάρια βιβλίων με εικόνες, "παππούδες" όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας. Κάπως έτσι, λοιπόν, ένα απόγευμα πέφτει στα χέρια του μικρού τότε Γιάννη και του αδελφού του Αντρέα ένα παλιό βιβλίο, που όμως για κακή τους τύχη δεν είχε ούτε μία εικόνα. Το κοίταγαν από δω, το κοίταγαν από 'κει ... άχρηστο τους φαινόταν, πάνω που ήταν έτοιμοι να μετετρέψουν τις άχαρες, γεμάτες με γράμματα σελίδες του σε σαΐτες, εμφανίζεται ο πατέρας τους. 

Ο Αντ. Αντωνιάδης κατάλαβε αμέσως τη σημασία του χειρόγραφου, που έπεσε μ' αυτόν τον παράξενο τρόπο στα χέρια του, τη σημασία του "Κώδικα του Ιωάννου Οικονόμου του Λαρισσαίου", όπως έγραφε στις πρώτες σελίδες του και τον φύλαξε ως κόρην οφθαλμού για μια ζωή. Δεν αρκέστηκε όμως σ' αυτό, μετέδωσε και στην οικογένειά του τη σπουδή για τη φροντίδα αυτού του κειμηλίου. Στη σελίδα λγ΄ ο Γ. Αντωνιάδης γράφει: "Για τη φαμίλια μας απόμεινε και διατηρείται πια ιερό κειμήλιον το παλιό βιβλίο του πατέρα, μυριοδιαβασμένος οδηγός και σύντροφός του. Φοιτητή ιατρικής, για να με συνηθίσει να τ΄αγαπώ (...) με βάζει να συντηρώ τα χοντρά του ξώφυλα μ' αγνό μελισοκέρι, ν' αερίζω τις σελίδες του, να κυνηγώ τις ψαλίδες (...) "Να το προσέχεις σαν τα μάτια σου, κι αφού, με τον αδερφό σου, το σώσατε (...) σε τοποθετώ υπέφθυνο φύλακα - συντηριτή (...) αν εγώ δεν μπορέσω (...) εσύ, όταν μεγαλώσεις, γιατρός που σε κάνω (...) μου χρωστάς να το δημοσιεύσεις. Μετά την έκδοσή του, θα το δωρήσεις, αν τότε θέλεις, στη βιβλιοθήκη των Μηλιών, αν εξασφαλισθείς από τον κίνδυνο χαμού ή καταστροφής του για να διαβάζουν επιτόπια όσοι θέλουν και να ζήσουν λίγο φυσικά και ψυχικά την επιτόπια ατμόσφαιρα της γενέτειρας των μεγάλων διδασκάλων του γένους, του πατέρα, των προγόνων σου. Εκεί μεγάλωσε ο πατέρας μου, πλάϊ στον Κωνσταντά". Αυτά ήταν τα λόγια του στρατιωτικού Αντώνη Αντωνιάδη, μεταφερμένα στο χαρτί από το γίο του Γιάννη ...

Η εισαγωγή του Γ. Αντωνιάδη στο βιβλίου που εξέδωσε το 1964 κλείνει με τις παρακάτω γραμμές:

"Σήμερα, εκατό χρόνια, αφότου γενήθηκε ο πατέρας μου, περασμένα ογδόντα αφότου λεφτερώθηκε η Θεσσαλία, εκατό σαράντα αφότου γράφτηκε ο Κώδικας από το Λαρσινό ΙΩΑΝΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, τον εκδίνω με τα φτωχικά μου μέσα, μ' ευλάβεια στον δημιουργό, αφιερώνοντάς τον στο σωτήρα του - πατέρα μου ΑΝΤΩΝΗ Δ. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ.

Τα προσολωμικά ταύτα γράματα, ατόφια, σύμφωνα με τον πατρικό πόθο - εντολή, είμαι βέβαιος θα ικανοποιήσουν όλο μας το γένος. Η μόνη ικανοποίηση για μένα.

ΓΙΑΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗ Δ. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ

(ΕΒΔΟΞΟΣ ΑΡΑΒΟΣ)         

Δεκέμβρης 1963." 

 

Κλείνοντας την ανάρτηση, θέλω να σημειώσω ότι ο Γ. Αντωνιάδης παραχώρησε τον Κώδικα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Στην βιβλιοθήκη Μηλεών παρεχώρησε τρεις τόμους με φωτογραφίες του κώδικα, όπως και ένα αντίγραφο του βιβλίου που εξέδωσε, μια φωτογραφία και ένα σύντομο χρονικό του παππού του, που εκτίθεται στην Βιβλιοθήκη Μηλεών. Όλες οι πληροφορίες της ανάρτησης πάρθηκαν από αυτό το βιβλίο και συγκεκριμένα από την εισαγωγή του, που είναι γραμμένη από τον Γ. Αντωνιάδη και έχει τίτλο "Το ιστορικό της διάσωσης του κώδικα Ιωάννου Οικονόμου του Λαρισσαίου". Τα κείμενα σε εισαγωγικά είναι απ' ευθείας μεταφερμένα από το βιβλίο του Γ. Αντωνιάδη με την ορθογραφία του συγγραφέα.

Κατάλογος βιβλίων Ξένης Πεζογραφίας

Επιλέξτε το παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε τα βιβλία ξένης πεζογραφίας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μηλεών.

"Κατάλογος Ξένης Πεζογραφίας"

Πάντα να γράφεις στο βιβλίο επισκεπτών... (#2)

Η ευχή του Θ. Σπεράντζα για δημιουργία λαογραφικού μουσείου έκλεισε το πρώτο μέρος της ανάρτησης. Στο δεύτερο μέρος θα δούμε την περίοδο 1940 - 1971, έτος κατά το οποίο κλείνει το δεύτερο βιβλίο επισκεπτών της βιβλιοθήκης το οποίο διήρκεσε 60 ολόκληρα χρόνια!

Εικόνα 1: Τα πρώτα δύο βιβλία επισκεπτών της Βιβλιοθήκης Μηλεών

Η δεκαετία του '40 ήταν σκληρή και για την Ελλάδα και για τον κόσμο όλο. Tο χωριό των Μηλεών όχι μόνο δεν αποτέλεσε εξαίρεση, αλλά βίωσε βαρύτατα τη ναζιστική θηριωδία . Στις 4 Οκτωβρίου 1943 το χωριό πυρπολήθηκε από τους ναζί και 33 άνθρωποι εκτελέστηκαν. Τα χρόνια του εμφυλίου που ακολούθησαν ήταν επίσης περίοδος ανασφάλειας και συγκρούσεων. Σε αυτά τα μαύρα χρόνια κάποιοι βρήκαν όρεξη και κουράγιο να γράψουν στο βιβλίο μας. Aς δούμε τέσσερις ενδιαφέρουσες εγγραφές:
Η πρώτη ανήκει στον Νίκο Κρεμμύδα από τα Κάτω Λεχώνια (1944) και την ξεχώρισα για την αισιοδοξία που αποπνέει:

Εικ.2: "Στις πιο τραγικές κι αγωνιώδεις μέρες που περνά η πατρίδα μας η επίσκεψη στη βιβλιοθήκη μας ζωντανεύει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο". 4/5/44, Νίκος Κρεμμύδας, Κ. Λεχώνια.

Η δεύτερη είναι πιο "λυρική". Με το ποίημα που ακολουθεί ο Απόστολος Γ. Κοφινάς από τις Μηλιές περιγράφει γλαφυρά την Ιταλογερμανική εισβολή, αλλά και την καταστροφή του αγαπημένου μας χωριού, δεν το ξαναγράφω γιατί ... κάτι θα χάσει. Αξίζει νομίζω να το διαβάσετε από το χέρι του δημιουργού του:

Εικόνα 3: "Ύμνος στην Ελλάδα και στους δημιουργούς της", Απόστολος Γ. Κοφινάς, Αύγουστος 1945.

 Η τρίτη εγγραφή αναφέρεται στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που γίνονται στο Πήλιο μετά το τέλος του Εμφυλίου (6/6/1950):                                               

 

Εικόνα 4: "Παρευρισκόμενοι μετά του Λόχου μου δια τας εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις Κεντρικού Πηλίου (Μέγα Ίσωμα). 6/6/50 Πέππας Αθανάσιος, Ανθ/γος - Άγιος Θωμάς Θηβών". "Διερχόμενος μετά του (...) μου δεν μπορούμε παρά να ευχαρισθήσωμεν τους δωρητάς". Τσαρούχας Ιωάννης. Ανθ/γος. 6/6/50"

Η τέταρτη και τελευταία εγγραφή από αυτήν την περίοδο με συγκίνησε πολύ:

Εικόνα 5: 22/6/51. "Δευτέρα επίσκεψις μετά του Αυγούστου του 1939 ότε ήλθομεν ενταύθα μετά αγαπητών συναδέλφων. Τώρα κατέχομαι από δύο συναισθήματα αφ΄ενός μεν χαράς διότι διεσώθησαν μέσω σκληρών χρόνων κατοχής Ιερά Κειμήλια, πνευματικές τροφές αφ΄ετέρου δε λύπης διότι απουσιάζωσι αγαπημένοι συνάδελφοι πεσόντες υπέρ πατρίδος. Μανωλάς, Πλωτάρχης Β.Ν. 22/6/51"

Κάποτε όμως όλα τελειώνουν, οι άνθρωποι προχωρούν και διεκδικούν το δικαίωμά τους στη χαρά και την αισιοδοξία. Αυτό ίσως παρακίνησε τον Κων/νο Μεταξά, μαθητή της Εμπορικής Σχολής της Καβάλας, επισκεπτόμενο τη βιβλιοθήκη με την τάξη του, το 1952, να μας αφήσει τους όμορφους στίχους του:

Εικόνα 6: "Η σάρκα και τα κόκκαλα θα γίνουν όλα χώμα αλλά η υπογραφούλα μου αν ζή αυτό θα ζή ακόμα. Μεταξάς Κ. Κων/νος, τελειόφοιτος Εμπορικής Σχολής Καβάλας, 6-6-52"

Δυστυχώς τα πράγματα δε κύλισαν ομαλά τα επόμενα χρόνια για τις Μηλιές. Τα χωριά του Πηλίου, όπως και ο Βόλος, χτυπήθηκαν το 1955 από καταστροφικό σεισμό. Αποτέλεσμα ήταν πολλά από τα προχείρως επισκευασμένα σπίτια από τον κατοχικό εμπρησμό των Μηλεών να γκρεμιστούν τώρα ολοσχερώς. Την εποχή αυτή μας θυμίζει η εγγραφή που ακολουθεί. Γράφει ο σεισμολόγος Προκόπιος Γκίκας και ίσως τη βρείτε λιγάκι "αυστηρή" για τη βιβλιοθήκη μας, αν αναλογιστείτε το μέγεθος της καταστροφής ...

Εικόνα 7: "Επισκέφθην εν σπουδή την Βιβλιοθήκην την 6η Μαΐου 1955 και έκπληκτος παρετήρησα την ακαταστασίαν αυτής (ελαφρά δικαιολογία οι καταστρεπτικοί σεισμοί της 19-5-55 και 21-5-55). Είθε να συγκινηθεί αρμόδιος. Εν Μηλέαι τη 6 Μαΐου 1955. Προκόπιος Γκίκας Σεισμολόγος του Αστεροσκοπείου Αθηνών." 
 [να σημειώσω ότι οι σεισμοί έγιναν στις 19 και 21 Απριλίου και όχι Μαΐου όπως εκ παραδρομής αναφέρεται στην εγγραφή]

Με την επόμενη ανάρτηση αλλάζουμε και δεκαετία. Ο κ. Μαλαθούνης αφού πρώτα εύχεται η βιβλιοθήκη των Μηλεών να τύχει κρατικής μέριμνας, στη συνέχεια συγχαίρει τον κ. Παπαϊωάννου ο οποίος, από το 1960, αφιλοκερδώς και με μεράκι ξεναγούσε τους επισκέπτες στους θησαυρούς της βιβλιοθήκης.

Εικόνα 8: "1-5-1961. Είναι καιρός το Υπουργείον Παιδείας να μεριμνήσει και για τους θησαυρούς που βρίσκονται εκτός πρωτευούσης. Ένα μεγάλο εύγε στον κ. Παπαϊωάννου που αφιλοκερδώς τόσο καλά έχει συντηρήσει τους πολύτιμους και σπάνιους τόμους της βιβλιοθήκης. Μ. Μαλαθούνης."

Η κατάσταση της βιβλιοθήκης όλο και βελτιώνεται στη δεκαετία του '60. Αυτό μαρτυρείται και από το βιβλίο επισκεπτών της. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι το παρακάτω κείμενο της κ. Mc Cusker, Διευθύντρια της Αμερικανικής Βιβλιοθήκης της Αθήνας:

Εικόνα 9: Είμαι υπερβολικά εντυπωσιασμένη με τη βελτίωση που έχει γίνει στις συνθήκες και στην τακτοποίηση του παλαιού μέρους της βιβλιοθήκης από την προηγούμενη φορά που την είδα, μισό-ερειπωμένη από το σεισμό τρία χρόνια πριν - και επίσης από την ανάπτυξη του δανειστικού τμήματος, που δείχνει ότι οι υπεύθυνοι είναι ενήμεροι της αληθινής λειτουργίας μιας κοινοτικής βιβλιοθήκης. Τους συγχαίρω για την ευφυΐα και την αφοσίωσή τους. Honor Mc Cusker, Διευθυντρια της Αμερικανικής Βιβλιοθήκης, Αθήνα.

Η επόμενη εγγραφή ανήκει στον κ. Γιάννη Αντωνιάδη, ιατρό με καταγωγή από τις Μηλίες και εγγονό του Δημήτρη Αντωνιάδη, προεστού των Μηλεών και του ανθρώπου που βοηθούσε τον Γρηγόριο Κωνσταντά στα τελευταία χρόνια της ζωής του και που τον βρήκε νεκρό στις 6 Αυγούστου του 1844. [Διαβάστε την περιγραφή του θανάτου του Γρ. Κωνσταντά από τον Ρήγα Καμηλάρι, εδώ (στη 2η παράγραφο)]

Εικόνα 10: "Εγγονός του Δημήτρη Αντωνιάδη, προύχοντα και μαθητού του Κωνσταντά ο οποίος ξεψύχησε στην αγκαλιά του, είμαι ευτυχής που ξανάρχομαι στη βιβλιοθήκη ετούτη των προγόνων μας και που πρέπει να πλουτίζεται κάθε μέρα κι περισσότερο. Σε λίγο θα στείλω φωτοαντίτυπα τόμο του τελευταίου βιβλίου που εξέδωσα του κώδικα του Ιωάννου Οικονόμου του Λαρισσέου που περιέχει 310 επιστολές ανέκδοτες. Ο τόμος αυτός με 800 τόσες σελίδες θα σταλεί μαζί με (τον) φωτοτυπημένον κώδικα του Οικονόμου. Μηλιές 22/6/65. Γιάννης Αντωνιάδης γιατρός."
[Η υπόσχεση του κ. Αντωνιάδη πραγματοποιήθηκε και όντως η βιβλιοθήκη των Μηλεών εμπλουτίστηκε με τρεις τόμους φωτοαντίτυπων, με ανέκδοτες επιστολές του Ιωάννη Οικονόμου.]

 "

Παρακάτω βλέπουμε τις δύο τελευταίες εγγραφές του βιβλίου επισκεπτών, η πρώτη είναι του Άργη Θ. Σπεράντσα, υιού του Θεοδόση Σπεράντσα,  στον οποίο αναφερθήκαμε στην προηγούμενη ανάρτηση. Η δεύτερη είναι η εγγραφή κλεισίματος του βιβλίου από τον τότε υπεύθυνο της βιβλιοθήκης των Μηλεών Ρήγα Απ. Κουτέ. Με την ευκαιρία να σημειώσω, ότι ο Ρ. Κουτές επί σειρά ετών διετέλεσε υπεύθυνος της βιβλιοθήκης, συντέλεσε στην ανάπτυξή της και παρέλαβε εκ μέρους της βιβλιοθήκης τιμητικό βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών (1990).

Εικόνα 11: "Αποτελεί τίτλο τιμής η συνέχιση της προσπάθειας προς επέκταση και εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης αυτής αποτελούσης όντως "άκος ψυχής", 10-7-71. Άργης Θ. Σπεράντσας. Κλείεται το παρόν βιβλίον σήμερον την 10ην Ιουλίου 1971, αφού συνεπλήρωσε 60 ακριβώς ολόκληρα χρόνια. Ρήγας Απ. Κουτές".

Εδώ τελειώνει η επίσκεψη στα πρώτα δύο βιβλία επισκεπτών της Δημόσιας Βιβλιοθήκης των Μηλεών. Αρχίσαμε το 1907 και φτάσαμε στο 1971 καλύπτοντας διαδρομή 64 ετών και παρακολουθώντας τα σκαμπανεβάσματα της βιβλιοθήκης μέσα σε αυτή τη πολυτάραχη περίοδο. Ελπίζω να βρήκατε την ανάρτηση ενδιαφέρουσα! 

Πάντα να γράφεις στο βιβλίο επισκεπτών... (#1)

Τι άραγε μπορεί να βρει κανείς σε ένα βιβλίο επισκεπτών εκτός από ονόματα και υπογραφές; 
Mα φυσικά πληροφορίες και μάλιστα μέσα από τα "ακριβοδίκαια"μάτια των επισκεπτών της που θαυμάζουν, πικραίνονται, συμβουλεύουν ή και ανησυχούν για την κατάσταση και το μέλλον της.  Επίσης, μπορεί να βρει συναισθηματικά φορτισμένες σημειώσεις σχετικά με τον ταραχώδη 20ο αιώνα: αναφορές στους βαλκανικούς πολέμους, την κατοχή και τις συμφορές που χτύπησαν τις Μηλιές στη διάρκειά της, τον εμφύλιο, το χτύπημα του Εγκέλαδου (1955) κ.ο.κ.!
Τα παλαιότερα βιβλία επισκεπτών της βιβλιοθήκης των Μηλεών είναι δύο. Το πρώτο καλύπτει τα έτη  1907-1911 και το δεύτερο καλύπτει μια περίοδο εξήντα ετών, από το 1911 μέχρι και το 1971! Το πρώτο βιβλίο, αν και παλαιότερο, δεν δίνει ιδιαίτερες πληροφορίες πέρα από ονόματα, καταγωγές και επαγγέλματα των επισκεπτών, παρόλα αυτά αν θέλετε να τσεκάρετε μήπως κάποιος πρόγονός σας είχε την τιμή να είναι από τους πρώτους "πιστοποιημένους" επισκέπτες της βιβλιοθήκης μπορείτε εδώ.

Εικόνα 1: Το πρώτο βιβλίο επισκεπτών της βιβλιοθήκης "αρχόμενον από Ιανουαρίου 1907".

Αντίθετα, το δεύτερο βιβλίο είναι περισσότερο γενναιόδωρο (εικόνες 2,3). Έτσι η πρώτη σελίδα μας πληροφορεί, ότι διευθυντής του σχολείου (στο οποίο βρίσκονταν και τα παλαιά βιβλία) ήταν ο Νικήτας Γκιντάκος, ο οποίος σημειώνει (εικ.3) ότι "επί των ημερών μου ετοποθετήθησαν τα βιβλία εντός θηκών αι οποίαι κατασκευάσθηκαν υπό της κοινότητος Μηλεών". Το σχολείο στεγαζόταν τότε στο κτήριο της Μηλιώτικης σχολής και κληρονόμησε από αυτή τα παλαιά βιβλία.

Εικόνα 2: Η πρώτη σελίδα του δεύτερου βιβλίου. Στο κάτω μέρος της σελίδας διαβάζουμε: "Εν Μηλέαις το θέρος του 1911, ο Σχολάρχης Μηλεών Νικήτας Γκιτάκος "

Εικόνα  3: Η δεύτερη σελίδα: η πρώτη εγγραφή είναι του Κων. Σ. Γούναρη με ημερομηνία 9 Ιουλίου 1911, διαβάζουμε τα εξής: "Πηλειορίτης πόθος μ'επτέρωσε προς τον σύδενδρον τούτον κόσμον εδώ. Η ακμή από την φύσιν επερνούσεν άλλοτε μέσα εκ τας αρτηρίας των ανδρών. Οι Αργοναύται, τι ευγενής της ρώμης δοκιμασία! Ο Χείρων, ο Κένταυρος, ποία υπερφυής της ψυχής διδασκαλία, σφυρηλατήσασα την ωραίαν δύναμιν του Αχιλλέως! Ω σεις Μηλιώται, και σεις διδάσκαλοι της Σχολής αυτής κρώσατε τα παλαιά αυτά βιβλία που εθησαύρισαν διά τους μεταγενεστέρους ο Κωνσταντάς κ΄ο Γαζής, εάν δεν κατωρθώσετε ν'αντλήσετε από αυτά την μέθοδον που κάνει ιστορικά πράγματα τους ωραίους μύθους του Πηλίου, εάν δεν μοχθήσετε να ιδήτε να σκιρτήση μέσα εις την ψυχήν των μαθητών σας ακμή παρόμοια μ'εκείνην της ελληνικής φύσεως που σας περιβάλλει".
Η δεύτερη εγγραφή είναι του Νικήτα Γκιτάκου με ημερομηνία 10 Ιουλίου 1911: "Υπηρέτησα ως σχολάρχης ενταύθα επί δύο έτη και δύο μήνες. Επί των ημερών μου ετοποθετήθηκαν τα βιβλία εντός θηκών αι οποίαι κατεσκευάσθησαν υπό της Κοινότητας Μηλεών".

Μία άλλη σημείωση που μου τράβηξε την προσοχή αναφέρεται στους βαλκανικούς πολέμους:

Εικόνα 4: Ζήσης Δ. Ζαρρόπουλος, "Ονπερ η παλαίμαχος των Μηλεών σχολή έσπειρε σπόρον από εκαντοταετηρίδος και πλέον, τούτον δια πολεμικών θριάμβων έδρεψαν οι μεταγενέστεροι κατά τον ένδοξον πόλεμον του 1912-13. Μηλέαι 29 Απριλίου 1913"

Στη συνέχεια η κατάσταση των βιβλίων, αλλά και του δημοτικού σχολείου φαίνεται να χειροτερεύει γεγονός που μαρτυρείται συχνά στις γραμμές των επισκεπτών (εικόνες 5&6):

Εικόνα 5: Κωνστ. Νικολαΐδης πρόσφυξ εκ Σμύρνης της Μικράς Ασίας, γραμματέας του εν Βόλω Γαλλικού Προξενείου, 3 Νοεμβρίου 1916. "Είναι κρίμα τοιαύτη βιβλιοθήκη να μένη τόσον παραμελημένη. Ευχής έργον θα ήτο δια της χρηματικής προσφοράς των ξένων να ανεγερθή κτήριον ιδιαίτερον εκ ο να φυλάσσωνται τα πολύτιμα ταύτα βιβλία."

Εικόνα 6: Ν.Σ Τσιμόπουλος, Επιθεωρητής των Θεσσαλικών σιδηροδρόμων, Μάϊος 1923. "Εύχομαι να διαφυλαχθεί η πολύτιμος βιβλιοθήκη του αειμνήστου Ανθίμου Γαζή παρ΄ ειδικής εκ Μηλιωτών επιτροπής (επραγματοποιήθη το 1928)"

Η επόμενη εγγραφή (εικ. 7) ανήκει στον κ. Ιγγλέση Σωτήρη, καθηγητή στην Αθήνα, αναφέρεται στην επικείμενη μεταφορά των βιβλίων από το ακατάλληλο και μισοερειπωμένο κτήριο της Μηλιώτικης σχολής στο νέο κτίριο που ανεγέρθηκε το 1928. Το νέο αυτό κτίριο κτίστηκε με δαπάνη της Κρυσταλλίας Οικονομάκη, μιας εύπορης μηλιώτισσας της Αιγύπτου. Η επιβίωση των βιβλίων οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην προσφορά της, όχι μόνο γιατί τα "ανακούφισε" από υγρασία και αδιαφορία δεκαετιών, αλλά και γιατί κατά απίστευτη και ευτυχή τύχη, το νέο αυτό κτίριο ήταν ένα από τα ελάχιστα που δεν πυρπολήθηκαν από τους Γερμανούς στην κατοχή!   

Εικόνα 7: Σωτήριος Π. Ιγγλέσης δ.φ καθηγητής εν Αθήναις τη 23-8-27. "Με συγκίνησιν άμα και θαυμασμόν εξετάζω επιτροχάδην τα σπανιότατα κ΄πολυτιμότατα τούτα βιβλία και εύχομαι ολοψύχως όπως το ταχύτερον στεγασθούν εις το νέον οίκημα της βιβλιοθήκης προς ασφαλεστέραν συντήρησίν των, αφού καταλλήλως ταξινομηθούν επ΄αγαθώ της ελληνικής επιστήμης. Η ιστορική αυτή βιβλιοθήκη είναι ομολογουμένως εθνικόν κειμήλιον ανυπολόγιστου αξίας, το οποίον είναι άξιον καλυτέρας τύχης"

Οι επόμενες δύο εγγραφές εκφράζουν αισθήματα χαράς για τη διάσωση των βιβλίων και ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπο της κ. Οικονομάκη. Ειδικά η εγγραφή του κ. Ν. Τσιμόπουλου (εικ. 8) είναι πολύ ενδιαφέρουσα γιατί παρέχει μια μαρτυρία της κατάστασης στην οποία είχαν περιπέσει τα βιβλία κατά το 1923 - όταν είχε ξαναεπισκεφτεί το χώρο: τα βιβλία "σωρηδόν στο δάπεδον και υπόγειον του παλαιού σχολείου".

Εικόνα 8: Νικ. Τσιμόπουλος. Επιθεωρητής σιδηροδρόμων. 14 Οκτωβρίου 1938. "Χαίρω βλέπων πραγματοποιηθείσαν την ευχή μου της 11 Οκτωβρίου 1924, την εγγεγραμμένην εν τω παρόντι, της ανεγέρσεως της παρούσης βιβλιοθήκης και της διάσωσης του πλούτου, του εθνικού αυτής, εκ της βεβαίας καταστροφής, ήσαν "σωρηδόν" εις το δάπεδον και υπόγειον του παλαιού σχολείου. Εύγε εις την Μεγάλην Δωρήτρια την Κυρίαν Κρυσταλλίαν Οικονομίδου."

Εικόνα 9: Σοφία Παπουλάκη, Διευθύντρια Οικοκυρικής Σχολής Ζαγοράς. "Μηλιώτες ενδιαφερθήτε! Μεσ΄το καλό χωριό σας βρίσκεται ένας θησαυρός ανεκτίμητος, ένας πλούτος πολύτιμος! Την ευγενικήν χειρονομίαν της φιλοπάτριδος κυρίας Οικονομάκη συνεχισθήτω", και από κάτω ως απάντηση: "Εκτελέσαμε κατά γράμμα την ανωτέρω υπόδειξιν με περισσότερον ζήλον κ΄ενδιαφέρον ίνα αναδείξωμεν το ζηλευτό χωριό μας ότι πράγματι είναι πάντα πηγή πνευματική κ΄ προόδου" Αποστόλης Ευσταθίου, τράπεζα "Ένωσις Θεσ/κης" 25/8/36

Η επόμενη ανάρτηση ανήκει στον Θεοδόση Σπεράντζα (1888-1979), Μεγά Λογοθέτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, συγγραφέα και ποιητή. Στην εγγραφή του παροτρύνει για τη δημιουργία λαογραφικού μουσείου, το οποίο θα συμπληρώνει τη νέα βιβλιοθήκη του χωριού, πράγμα που τελικά έγινε πραγματικότητα το 1982 με την δημιουργία του "Μουσείου Μηλεών Πηλίου" . Με την ευκαιρία να σημειώσουμε ότι ο Θ. Σπεράντζας μελέτησε την ιστορία των Μηλεών και έφερε στο φώς για πρώτη φορά τα χειρόγραφα του Αργύρη Φιλλιπίδη, δημογέροντα των Μηλεών και αδερφού του Δανιήλ Φιλλιπίδη, "Μερική Γεωγραφία" και  "Βιβλίο Ηθικόν", εκδίδοντάς τα σε βιβλίο το 1978.

Εικόνα 10:  Θεοδ. Κ. Σπεράντσας, τ. Βασιλικός επίτροπος παρά τη Εκκλησία της Ελλάδος. "Η βιβλιοθήκη τιμώσα την πνευματικότητα κ΄ το ευλαβές προς την παράδοσιν πνεύμα των Μηλιωτών θα έπρεπε να συμπληρωθεί δια της ιδρύσεως εις τη παράπλευρα αίθουσα, ενός λαογραφικού Μουσείου μες το οποίον να συγκεντρωθώσι ενδυμασίαι, σκεύη κ΄ κάθετι σχετιζόμενον με των ζωών του ενδόξου παρελθόντος."

Με την τελευταία εγγραφή του Θεοδόση Σπεράντζα φτάσαμε επιτροχάδην στις αρχές της δεκαετίας του '40. Ελπίζω να βρήκατε ενδιαφέρουσα αυτή τη "βουτιά" στο πρόσφατο παρελθόν της βιβλιοθήκης. Η επόμενη ανάρτηση θα αφορά τα χρόνια από το 1940 έως και το 1971.

Η "Βίβλος Ζωής" της Μηλιώτικης Σχολής

Είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό έγγραφο της Μηλιώτικης Σχολής, συντάχθηκε από το χέρι του Άνθιμου Γαζή και προσυπογράφεται από τον Γρηγόριο Κωνσταντά. Πρόκειται για το "Συμφωνητικό" της Μηλιώτικης σχολής ή την ιδρυτική της πράξη όπως συχνά αναφέρεται.
Το συμφωνητικό αυτό, συμβολίζει την έναρξη της Μηλιώτικης σχολής και αποκαλύπτει το πάθος των ιδρυτών της για την διάδοση των γραμμάτων και τη πρόοδο του Γένους, "...φιλογενεία κινηθέντες..." όπως χαρακτηριστικά γράφουν. Επίσης, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τα χρηματικά ποσά που εισέφεραν για την πραγμάτωση του σκοπού τους, όχι μόνο οι Γαζής και Κωνσταντάς αλλά και πολλοί άλλοι, "συνδρομητές και μουσαγέτες", καθώς και τον τόπο διαμονής τους. Αναφέρεται, για παράδειγμα, ότι ο Γαζής εκτός από πεντακόσιους χρυσούς καισαρικούς Αυστρίας, συνεισφέρει στη σχολή την βιβλιοθήκη του αλλά και τα έσοδα από την πώληση του τρίτομου λεξικού του, της ελληνικής γλώσσας.Έτσι ξέρουμε όχι μόνο την οικονομική ενίσχυση που η Μηλιώτικη σχολή έλαβε αλλά και τη γεωγραφική διασπορά των υποστηρικτών της και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Μηλιώτικη σχολή ενισχύθηκε από κάθε γωνιά στην οποία το ελληνικό στοιχείο ευημερούσε, εντός και εκτός Ελλάδας.

Το εξώφυλλο του Συμφωνητικού της Μηλιώτικης σχολής.

Αλλά, ας συνεχίσουμε με ένα σύντομο χρονικό.
Βρισκόμαστε πίσω στο μακρινό καλοκαίρι του ... 1812. Ο Κωνσταντάς επιστρέφει από την Κωνσταντινούπολη στις Μηλιές εφοδιασμένος με πατριαρχικά έγγραφα (σιγίλια) που στοχεύουν στην πατριαρχική αναγνώριση και προστασία του σχολείου των "κοινών γραμμάτων" που, ήδη από το 1811, έχει κληρονομήσει από τον προηγούμενο δάσκαλο, Άνθιμο Παπαπανταζή. Στη συνέχεια, ξεκινά μια μακρά, συναισθηματικά φορτισμένη αλληλογραφία μεταξύ των Κωνσταντά, Γαζή, Φιλιππίδη, και άλλων μέσα από την οποία ημερολογούνται οι προσπάθειές τους για την υλοποίηση της Μηλιώτικης σχολής. Εδώ να προσθέσω ότι ο Γαζής εκείνη την περίοδο ήταν αρχιμανδρίτης στο ναό του Αγίου Γεωργίου της ελληνικής παροικίας της Βιέννης, μια θέση που του έδινε κύρος και επιρροή ανάμεσα στους Έλληνες πάροικους της κεντρικής Ευρώπης. Η αλληλογραφία αυτή, που κατά ένα μεγάλο μέρος βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη των Μηλεών, αποτελεί την πιο αυθεντική καταγραφή των όσων σχετίζονται με τις μέρες αυτές και μας δίνει λεπτομερείς πληροφορίες για την ακριβή σειρά των γεγονότων. Έτσι για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι ο Κωνσταντάς ξεκίνησε τις εργασίες ανέγερσης της Σχολής τον Μάρτιο του 1813, ενώ παράλληλα δίδασκε και στο σχολείο του παλαιού δασκάλου Άνθιμου και ότι αυτές οι εργασίες διήρκεσαν για περίπου δύο χρόνια. Επίσης ότι ο ίδιος φρόντισε να "προικίσει" τη Σχολή με ελαιώνα ικανό για την εξασφάλιση των μισθών των διδασκόντων σε αυτή. Μαθαίνουμε ακόμη ότι ο Γαζής αμέσως μόλις ενημερώνεται από τον Κωνσταντά ξεκινά μια "εκστρατεία" αναζήτησης χορηγών μεταξύ των ομογενών της κεντρικής Ευρώπης γι' αυτό και δημοσιεύει σχετική αγγελία για την σύσταση της σχολής στο περιοδικό που εκδίδει στη Βιέννη, τον Λόγιο Ερμή (1813). Επίσης συστηματικά εφοδιάζει τη σχολή με όργανα για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, χάρτες και βιβλία και ενισχύει οικονομικά τον Κωνσταντά. Τέλος ότι και οι δύο, μαζί με άλλους λογίους σε Αθήνα και Βιέννη, συστήνουν την "Φιλόμουσο Εταιρία" (1812) ένας από τους σκοπούς της οποίας ήταν και η δημιουργία πανεπιστημίου (ακαδημίας) στο Πήλιο -κάτι που δε στάθηκε δυνατό κυρίως λόγω της αρνητικής στάσης της Πύλης- και άλλα πολλά.
Αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών ήταν η έναρξη της λειτουργίας της Μηλιώτικης Σχολής τον Αύγουστο του 1815. Προγενέστερο της έναρξης είναι, σύμφωνα με την ημερομηνία τουλάχιστον,  το συμφωνητικό της σχολής, το οποίο έχει ημερομηνία 1η Ιουλίου του 1814.

Η πρώτη σελίδα, "μουσαγέτες" καλούνται όσοι φέρνουν τις Μούσες και πάλι στην Ελλάδα, αυτός ο χαρακτηρισμός αποδίδεται από τους ιδρυτές της σχολής σε όσους συνεισφέρουν σε αυτή 50 ή και περισσότερους χρυσούς καισαρικούς Αυστρίας.

Η δεύτερη σελίδα ξεκινά με μια ευχή "τύχη αγαθή", και συνεχίζει: "Κατά το 1814 σωτήριον έτος εν μηνί Ιουλίου α΄. Γρηγόριος ιεροδιάκονος ο Κωνσταντάς και ο Άνθιμος αρχιμανδρίτης ο Γαζής, φιλογενεία κινηθέντες, απεφάσισαν να θεμελιώσωσι σχολείον τακτικόν εν τη πατρίδι αυτών Μηλιαίς, κατά το Πήλιον όρος, προς ανατροφήν και διδασκαλίαν των τέκνων των ομογενών και δη εις βεβαίωσην τουτου αφιέρωσαν εαυτούς εις αυτό,(...)δια την οικοδομία και τα λοιπά τούτου αναγκαία, ο μεν Γ.Κωνσταντάς κατάβαλεν εις μετρητά χρυσούς καισαρικούς πεντακοσίους. Ο δε Α.Γαζής ομοίως χρυσούς πεντακοσίους και άπασαν την βιβλιοθήκην αυτού. Έτι δε αφιέρωσεν εις αυτό και όλην την έκδοσιν του Ελληνικού λεξικού αυτού. Σημ. Μουσαγέται λέγονται όσοι των συνδρομητών συνεισφέρουσιν εις το υπέρ πατρίδος τούτο καλόν πεντήκοντα χρυσούς και επέκεινα, ως φιλοτιμούμενοι εισάξαι τας Μούσας πάλιν είς την Ελλάδα, οίτινες θεωρούμενοι και ως μέλη της σχολής λαμβάνουσι παρ' αυτής: ως δώρον ευλογίας ...(συνεχίζει παρακάτω)

...εν χρυσούν δακτύλιον, έχον εν αυτώ εκτετυπωμένον τον Ιπποκένταυρον το παράσημον της σχολής, με επιγραφήν έσωθεν ΜΟΥΣΑΓΕΤΩΝ ως εν τω όπισθεν χάρτη του Πηλίου όρους φαίνεται."

Η τρίτη σελίδα: "Καταγραφή των ονομάτων των συνδρομητών και Μουσαγετών της Μηλιώτικης κοινής του Γένους σχολής και μάλιστα των Θετταλών." Στη συνέχεια ακολουθεί καταγραφή των δωρητών και του ποσού που αφιερώνουν στη σχολή, ενδεικτικά: "Τω 1814 Μαΐου 16 αφιέρωσεν ο μακαρίτης Φίλιππος ΠαπαΣακελλαρίου εκ Σιστόβου χρυσούς Καισαρικούς της Αυστρίας δώδεκα ... 12. Τω αυτώ έτει Οκτωβρίου 15 αφιέρωσεν ο κυρ Νικόλαος Χρυσοχόου εκ Μακρινίτζης χρυσούς καισαρικούς εξήκοντα εξ ... 66". Ακολουθούν άλλες 19 εγγραφές με ευεργέτες από διάφορα μέρη όπως: Κυδωνίες, Φιλιππούπολη, Τύρναβος, Βιέννη, Μέ(τ)σοβο, Ιωάννινα, Χίος, Καστοριά, Μπιτόλια, Θεσσαλονίκη, Μπλάτζη, Μόναχο.

Η τέταρτη σελίδα, ενδεικτικά: "Τω 1816 Μαρτίου 15 αφιέρωσεν μακαρίτης Ιωάννης Καλούσιος ο διδάσκαλος εκ Τυρνάβου δέκα κομμάτια βιβλία παλαιών συγγραφέων οίον Θουκιδίδου, Ξενοφώντος κλπ. εν οις γεγραμμένον το Δώρον εις την Μηλιώτικην βιβλιοθήκην Ιωάννης Καλούσιος. Τω αυτώ έτει αφιέρωσε το εν Βιέννη παρεκκλήσιον των παρεπιδήμων Γραικών (χάρτινα φιορίνια 500) ήτοι χρυσούς ... 30. (...) Ο κύριος Στέριος Τριανταφύλλου εκ Μεσόβου φιορίνια 150 ... (χρυσούς) 9, Αναστάσιος Δουδούμης εξ Ιωαννίνων φιορ. 100 ... (χρυσούς) 6.

Η πέμπτη σελίδα: "Οι αδερφοί Ρίζου Ιωάννης και Βασίλειος εκ Θεσσαλονίκης φιορ. 200 ήτοι χρυσοί ... 12, Χαρίζανος Ζαχαρίου εκ Μπλάτζης φιορ. 100 ...(χρυσοί) 6, Μιχάλης Αδάμ Μάμμου φιορ. 40 ... (χρυσοί) 2 1/2, Ιωάννης Δημητρίου φιορ. 200 ...(χρυσοί) 12"

Η έκτη σελίδα: "Όσα λαμβάνει η Μηλιώτικη Σχολή από την εταιρείαν της οποίας το γραφείον αντί του κυρ Αλεξάνδρου Βασιλείου επέρασεν εις Μυνιχίαν εις τον κύριον Βάαδεν. Έλαβα δια του Μητροπολίτου κυρίου Ιγνατίου τω 1815 Απριλίου 24 εκ των εις τούτω το έτος συναχθέντων φλωρία 371 φιορίνια 36 κρ. 56"

Η τελευταία σελίδα: "Ετησίως προσφέρει ο εν Βιέννη ευγενέστατος κύριος Φρίες (Fries) χρυσούς 25, 1815 επλήρωσε, 1816 επλήρωσε."

Σημείωση: για αυτή την ανάρτηση χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές: α) Το βιβλίο του Ρήγα Ν. Καμηλάρι "Γρηγορίου Κωνσταντά, βιογραφίαι-λόγοι-επιστολαί, μετά της περιγραφής των Μηλεών και της σχολής αυτών", και  β) το άρθρο του Βαγγέλη Σκουβαρά "Σελίδες από την ιστορία της Μηλιώτικης σχολής", Ηώς αριθμ.92-97, 1966.